پس از آن كه خداي سبحان به رسولش فرمود: «اگر با اين برهان كه از وجدان و يافت شهودي تو نشأت ميگيرد، توجيه نشدند، آنها را به مباهله دعوت كن و به آنان بگو: هر كدام از دو طرف، بيائيد فرزندانمان، دخترانمان و آنها را كه به منزله جانمان هستند، حاضر آوريم آنگاه مباهله كنيم»، مسيحيان نجران رفتند تا در اين باره بينديشند. رسول گرامي(ص) طبق دستور خداوند، اميرالمؤمنين(ع) را كه به منزله جان وي بود و از زنان فاطمه زهرا(عليها السلام) را و از فرزندان خود حسن و حسين (ع) را به همراه آورد. وقتي نصاراي نجران اين صحنه را ديدند از مباهله منصرف شده، گفتند: ما چهرههايي را ميبينيم كه اگر بر سخت ترين كوهها نفرين كنند، آن را متلاشي خواهند كرد (بحار21/277).



ذوات مقدسي كه در مباهله، پيامبر(ص) را همراهي ميكردند، يعني اميرالمؤمنين و فاطمه زهرا و حسنين(ع)، اصحاب كسا، شايسته عضويت در مباهله، اهل بيت پيغمبر و به تعبيبر استاد علامه طباطبايي(رحمه الله) صاحب ادعايند. دليل مطلب اين كه خداوند در ذيل آيه مزبور به لفظ متكلم مع الغير فرمود: «فنجعل لعنت الله علي الكاذبين» آل عمران/61. پس معلوم ميشود همراهان رسول اكرم(ص) تماشاگر صحنه مباهله نبودند بلكه گزارشگر حقائق ديني بودند، زيرا گزارشگر است كه يا صادق است يا كاذب. اگر آنان گزارشگر وحي و رسالت نبودند و از غيب سخن نميگفتند، نه صادق بودند و نه كاذب (الميزان3/224)؛ چون صدق يا كذب، فرع بر اِخبار مخبر است. مستفاد از آيه مباركه مباهله اين است كه اهل بيت(ع) گزارشگر غيب هستند و ولايت الهي مشترك بين همه آنهاست، اگرچه رسالت و نبوت مخصوص رسول گرامي است؛ آنان آگاه به غيبند و از آن خبر ميدهند و مدعيند و دعايشان نيز مستجاب است. البته گرچه اهل بيت در جريان مباهله همين پنج نفر بودند، ليكن امامان معصوم بعدي، در همه فضايل با امامان قبل از خود شريكند.



آيه مباركه مباهله و جريان مربوط به آن مبيّن عظمت اهل بيت عصمت و طهارت(ع) است و نشان ميدهد كه اهل بيت رسول گرامي(ص) مدعي، صادق و مستجاب الدعوهاند. البته اساس و محور اصيل مباهله، دِعْوِي و دعوت بوده است، چنانكه سيره علمي آن حضرت معارف شهودي بحث را تأمين ميكند.



نكته شايان توجّه اين كه پيغمبر گرامي(ص) هنگام خطر، چه در جهاد اصغر و چه در جهان اكبر، اهل بيت خود را پيشاپيش حاضر ميكرد. حضرت علي(ع) در نهج البلاغه نمونههايي را ذكر ميكند و ميفرمايد: ما اهل بيتي هستيم كه قبل از ديگران قرباني ميدهيم تا در ايثار و نثار اسوه ديگران باشيم (نهج البلاغه/نامه9).



غرض آن كه رسول گرامي هم در ميدان جنگ و هم در صحنه مباهله اهل بيت خود را آورد، با اين كه هر كسي اهل بيت خود را دوست دارد و گاهي خود را فداي آنها ميكند، ليكن چون دين خدا عزيزتر از جان است و ارزش انسان به حمايت از دين خداست، وقتي خطر متوجه دين شد، رسول گرامي خود واهل بيت خويش را فداي دين ميكند.

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن كريم ج 9 (سيرة رسول اكرم در قرآن)